Köpüklü Ayran Heykeli

Sanırım bir ülkeyi tanımanın, halleri hakkında gözlem yapabilecek malzemeyi edinmenin geçerli bir yöntemi de yollarında seyahat etmek. Otobüs veya özel otomobil, bunlar ayrı ayrı potansiyellere sahipse de, sosyal interaksiyon bünyeyi artık fazlasıyla yorar olduğundan, iç ve kıyı Ege’deki yaklaşık iki bin kilometrelik yolculuk için ikinci seçeneği kullandık. Bok varmış gibi, zorumuz “tatil”. Kentli; çok çalışan, başarılı bireyleriz ya, bunaldık tüm bir yıl, hak ediyoruz bu tür avarelikleri.

Fakat biz avare olsak da, ülkemin geri kalanı öyle değil-miş… O nasıl bir dinamizmdir yarabbi. Yurdumun güneye inen yollarında akıl almaz bir ticari faaliyettir gidiyormuş meğerse. Susurluk –Akhisar aksında, sayısız miktarda insan sayısız miktarda kavunu, sayısız miktarda insana satıyor. Yol kenarlarında “İnegöl”, “Akhisar” köfte mabetleri kurulmuş. Işıl ışıl, şıkır şıkır. Görsen, hamiyetinden gözlerin yaşarır. Mütevazi bir hesapla iki bin kişinin aynı anda bir buçuk İnegöl köfte söyleyip, üzerine Kemalpaşa tatlısı yiyebileceği büyüklükte yapılar oldukça sıradan bu yol boyunca. Bir Mustafakemalpaşa kasabası var, muhtemelen bir uçtan bir uca tatlı fabrikası. İnsanlar gece gündüz o sofistike tatlıyı yaparken yorulup, bunalıp, komşu kasaba yol kenarlarına köfte yemeye gidiyor olmalılar. Yok, başka türlüsü mümkün değil. Neredeyse hiç aralık bırakmaksızın ardı ardına sıralanmış benzin istasyonları ile, inanılmaz miktarda yakıt tüketen dev araçlarla dolaşıp, yirmi dakikada bir karnını doyurması gereken bir ordu için düşünülmüş lineer bir Disneyland  bu yol.

Fakat, bu yörenin insanlığa katkısı başka bir şey: “Kilo ile et” denen bu kavranması zor, inanılmaz icat yörenin insanlığa armağanı. Oturuyorsun masaya:

-Ne var oğlum, yiyecek?

-Kilo ile et var aağbi!

Bu son derece ilginç, yaratıcı kavramın sarsıntısını savuşturmak için, zorlukla yerinden kalkıp elini yüzünü falan yıkaman gerekiyor sonra. “Kilo ile et zevkini/coşkusunu yaşayın” yazılı tabelalar gördüm ben, en az dört metre yüksekliğinde oluyor bunlar.

Başka zevklere yelken açma peşindeysen “yörük” çadırında gözleme yiyip, ayran içebilirsin. Yörük çadırı ve gözleme vs. göçebeliği çağrıştırıyor bana. Yerleşik olmamak, benimsememek, belli bir yerde kalıcı olup orayı mamur etmemek, geçici süreyle konuşlandığı yeri kirletip, sonra başka bir yere konmak türü şeyler. Belki de, ülkenin büyük bölümünde görülen derbederliğin nedeni bu. Yolların kenarlarındaki bu binlerce rezilane, yarım bırakılmış, becerilememiş yapı. Her türden terk edilmiş çürümeye bırakılmış araç. Taşlı, çorak, bakımsız açık alanlar. Benzin istasyonu yapıp paranın amına koyma hevesi ile gaddarca açılıp bırakılmış, sonra terk edilmiş yıkıntı beton açıklıklar. Bu berbat pejmürdelik öyle yoksullukla falan açıklanabilecek türden değil. Kilometrelerce süren budalalık için büyük kaynakların sarfedildiği açıkça belli.

Bu sarfiyatlardan bir tanesini Susurluğa girişte görüyorum yıllardır. Yuvarlak bir havuzun ortasına oturtulmuş bir buçuk adem boyu yükseklikte ayran dolu bir maşrapa, bir “Köpüklü Ayran” heykeli!

Ayranın ansiklopedik tanımını araştırmaya kalktığınızda “Yoğurdun içine su katılarak elde edilen bir tür içecek” tanımı çıkıyor karşınıza. Nedendir bilinmez, tanımdan ayran yapmanın çok da karmaşık bir proses gerektirmediği hissine kapılıyor insan. İki bin yılı nüfus sayımına göre nüfusu 44.130 olan bir ilçenin yapabileceğinin en iyisi bu mu yani? “Yoğurdun içine su katılarak elde edilen bir tür içecek”. Ayran ve tost ikilisi ile tanınmak, bir ilçe için heykelini dikecek kadar gurur mu verici?

Bizim köpüklü ayran uzun süredir orada. Birkaç yıl öncesine kadar daha bakımlı olduğunu, üzerinde yükseldiği havuzun dolu, fıskiyelerinin çalışır olduğunu hatırlıyorum. Gece hiç önünden geçmedim ama, bir zamanlar yeşil, kırmızı vs renklerle aydınlatılmış olduğuna da eminim. Ayran köpüğünün ifade edilişine dikkat. Kimin parası ve aklı ile kotarılmış olduğunu cidden merak ettiğim bu muazzam eser bu gün Bölge Trafik Denetleme Müdürlüğü’nün karşısında boynu bükük duruyor. Susurluklu birileri “hassiktir, yoğurdun içine su katılarak elde edilen bir tür içecek heykeli ulan bu” deyip yıkmadan veya Belediye yerine on dört katlı, tost biçiminde iş hanı vs. yapmadan gidip görmekte fayda var.

Edited By Miki