Osmanlı Denizciliği (Teknoloji / Terminoloji / Ticaret ) İle İlgili Bir Kaynak Çalışması*

 

* Ya da, bu işleri merak edenlere  okuma önerileri

Osmanlı Denizciliği kapsamında 15 - 16. Yüzyıllarda kıyı ticareti halen pek bilinmeyen ve fazla araştırılmamış ilginç bir konu.  Bu bibliyografya denemesini de acaba ilginç bir şeyler yazılabilir mi diye kafa yorup, malzeme topladığım, Cevdet tasnifi denizcilik vesikalarının bazılarını kapsamlı olarak incelediğim 2001-2002 yıllarında yapmıştım. Tabi o zamanlar şimdiki gibi değil,  Osmanlı’yı, o “şanlı ecdad”ı yeniden keşfetmeye, televizyonları tarih uzmanlarının feslisi, takkelisi, en uzmanı,  gazino patronuna benzeyeni, Hacivat suretindeki, yavru gibi olanı,  çadır tiyatrosu hokkabazını andıranının basmasına çok var. İnternetten bi şey bulmanın mümkünatı yok. Açıyorsun cihazı, ciivüüüvzvvt , di.di.di.di. sesi çıkacak ta... Bağlanacaksın. Her şeyi kağıt olarak arayıp,  bulup, biriktirmek, (bak, burası çok ilginç) okumak lazım. Şimdilerde  öyle değil hamdolsun. Elbirliği ile yeniden tanı(tılı)yoruz o şanlı geçmişi. Hem artık en ücra fırınlarda bile “Osmanlı Ekmeği” bulunuyor, Eminönü’nde saltanat kayığından balık ekmek yemek olanağı var, okçuluk müsabakaları, şehzade sünnetleri gırla. Daha ne olsun?

BvP,

1.      Ali, Gelibolulu Mustafa, Künhü’l-ahbar, İÜK, TY.5959.

2.      Altınay, A. R. Onuncu Asr-ı Hicride İstanbul Hayatı. T.C. Kültür Bakanlığı Kültür Eserleri., Anlara, 2000.

3.      Argenti, Philip, P. The Religious Minorities of Chios: Jews and Roman Catholics. Cambridge University Press. 1970.

4.      Arıkan, Zeki, ‘XIV-XVI. Yüzyıllarda Ayasuluğ” , Belleten LIV, Sayı 209, Nisan 1990., s.121-178.

5.      Aymard, Maurice. ‘XVI. Yüzyılın  Sonunda Akdeniz’de Korsanlık ve Venedik’  Istanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, sayı 2, s., 219-38. 1962-1963.

6.      Bakır, Abdülhalik. ‘Ortaçağ İslam Dünyasında Madenler ve Maden Sanayi.’, Belleten LXI, Sayı 232, Aralık 1997., s.519-595.

7.      Barbaro, Nicolo. 1453 Konstantinopl Kuşatma Güncesi. (Çev.Fincancıoğlu), Büke Yayınları, İstanbul, 2001.

8.      Biegman, N., H.‘Ragusan Spying for the Ottoman Empire. Some 16^th Century Documents from the State Archive at Dubrovnik’. Belleten, XXVII, sayı 106, 1963, s.237-249.

9.      Binark İsmet, (Proje Yöneticisi), 6 Numaralı Mühimme Defteri, (972/1564-1565), Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın No. 28, Ankara 1995.

10.  Bostan, İdris, ‘Rusya’nın Karadeniz’de Ticarete Başlaması ve Osmanlı İmparatorluğu (1700-1787).’, Belleten LIX, Sayı 225,  Ağustos 1995.,s.353-394.

11.  Bostan, İdris. ‘XVI. Asırda Osmanlı Tersaneleri ve Gemi İnşa Tezgahları’, Mimarbaşı Koca Sinan Yaşadığı Çağ ve Eserleri, İstanbul 1988,                                                                                 

12.  Bryer, A. ‘Shipping in the Empire of Trebizond’, The Mariner’s Mirror LII, ı , 1966.

13.  Burian, Orhan. ‘Türkiye hakkında Dört İngiliz Seyahatnamesi’. Belleten  XV, SAYI 58. 1958. s.223-45.

14.  Büyüktuğrul, A. ‘Preveze Muharebesine İlişkin Belgeler’ Belleten, XLII, sayı 168, 1978,

15.  Cengiz, H.E., Yücel, Y. ‘Ruhi Tarihi’ , Türk Tarih Belgeleri Dergisi, Cilt XIV, Sayı 18, Ankara 1992, s.269-472.

16.  Cevdet Paşa. Tarih.

17.   Christides, Vasillios.  ‘Naval History and Naval Technology in Medieval Times. The Need  for İnterdisciplinaty Studies’, Byzantion 58, s.309-332. 1988.

18.  Christides, Vasillios. “Byzantine Dromon and Arab Shını: The Development of the Average Byzantine and  Arab Warships and the Problem of the Number and Function of Oarsmen.’, Proceedings, 3^rd International Symposium on Ship Construction in Antiquity. Athens, 1989.

19.  Çeçen, Kazım (ed.). Osmanlı İmparatorluğunun Doruğu: 16.yy Teknolojisi, İstanbul, 1999.

20.  Defterdar Sarı Mehmet Paşa. Zübde-i Vekaiy’at.

21.  Deny, J., ‘Riyale’, İA, IX, İstanbul.

22.  Dukas. Bizans Tarihi, (çev. Mirmiroğlu), İstanbul 1956.

23.  Evliya Çelebi. Seyahatname,

24.  Faroqui, Suraiya. Osmanlı’da Kentler ve Kentliler., (Çev. Kalaycıoğlu). Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İst. 2000.

25.  Faroqui, Suraiya., ‘İstanbul’un iaşesi ve Tekirdağ-Rodosçuk Limanı(16.-17. Yüzyıllar),’ METU Studies in Development, özel sayı 2, s.139-154. Ankara, 1980.

26.  Foester, Laures,F., ‘The Warships of the Kings of Aragon and their Fighting Tactics During the 13^th  and  14^th  Centuries AD.’ IJNA, 16.1, 1987, 19-29

27.  Galland, A. İstanbul’a Ait Günlük Hatıralar. (1672-1673) Çev. Örik., N.S., II. Say. 16. TTK., Ankara 1998.

28.  Gencer, Ali İhsan. Bahriyede Yapılan Islahat Hareketleri ve Bahriye Nezaretinin Kuruluşu. (1789-1867), İstanbul 1985.

29.  Goffman, D., ‘The Ottoman Role in Patterns of Commerce in  Aleppo, Chios, Dubrovnik and Istanbul (1600-1650),’ Decisiom Making and Change in the Ottoman Empire. Caesar E. Farah  (ed). Kirksville, Missouri. The Thomas Jefferson Univ. Press., 1993.

30.  Goffman. D., İzmir ve Levanten Dünya (1550-1650). (Çev.  Anadol, Neyyir ), Tarih Vakfı Yurt Yayınları.İstanbul  1995.

31.   Gökbilgin, M.T., ‘Venedik Devlet Arşivindeki Vesikalar Külliyatında Kanuni Sultan Süleyman Devri Belgeleri’. , Türk Tarih Belgeleri Dergisi, Cilt I, Sayı 1-2 , Ankara 1964, s.1-119.

32.  Gökbilgin, M.T., ‘XVI. Yüzyıl Başlarında Trabzon Livası ve Doğu Karadeniz Bölgesi.’ Belleten, XXVI, sayı 102, 1962, s.293-337.

33.   Guilmartin, J.Fr. Gunpowder and Galleys. Changing Technology and Meditearranean Warfare at Sea ,in the 16^th Century., 1974.

34.  Gülersoy, Çelik. Kayıklar, T.T.O.K., 1983.

35.  Gürçay, Lütfi. Gemici Dili, T.C. Deniz Basımevi, İstanbul 1968.

36.  Hammer. Devlet-i Osmaniye Tarihi, (terc.  Ata),

37.  Hoca Saadettin Efendi. Tacüt’t Tevarih, (Sadeleştiren: Parmaksızoğlu) Cilt1, Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Kültür Yayınları, Ankara 1974. Cilt 2,3,4, Kültür Bakanlığı Yayınları Istanbul 1979. 

38.  Hovhannesyan, S., Sarraf. Payitaht İstanbul’un Tarihçesi. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İst. 1997.

39.  İncicyan, P.Ğ. 18. Asırda İstanbul, İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul, 1976.

40.  Kazancıgil, Aykut. Osmanlılarda Bilim ve Teknoloji, İstanbul, 1999.

41.  Korpeter, C.M.‘Ottoman Imperial Policy and the Economy of the Black Sea Region in the 16^th Century’. Journal of the American Oriental Society 86, s.86-113. 1966.

42.  Kömürciyan, Eremya, Ç. İstanbul Tarihi, XVII Asırda İstanbul, Eren Yay., İstanbul,1988.

43.  Kurtoğlu, F. Türklerin Deniz Muharebeleri, Deniz Matbaası., 1932.,İst. 

44.  Kütükoğlu, Mübahat, S. ‘XVIII. Yüzyılda İngiliz ve Fransız Korsanlık Hareketlerinin Akdeniz  Ticareti Üzerine Etkileri’  BTTK, 2.12, Istanbul 1968, s.57-71.

45.  Kütükoğlu, Mübahat, S. Osmanlılarda Narh Müessesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri, Enderun Kitabevi, İst, 1983.

46.  Lane, F.Ch. ‘Venetian Merchant Galleys 1300-1334: Private and Communal Operation’. Speculum 38, s.179-205. 1963.

47.  Lane, F.Ch. Venetian Ships and Shipbuilders of the Renaissance., 1934.

48.  Lloyd S., Rice. S. Alanya., (Çev. Sinemoğlu). , IV. Say. 6., TTK., Ankara 1989.

49.  Lock, Peter. The Franks in the Aegean (1204-1500). Longman 1995.

50.  Majeska, G.P. ‘Russian Travellers to Constantinople in the 14^th and 15^th Centuries’. Dumbarton Oaks Studies 19. 1984.

51.  Mantran R. XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul, Çev. Kılıçbay. M.A., Özcan., IV. Say. 12, 12a, TTK., Ankara 1990.

52.  Mantran, Robert. ‘XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında Doğu Akdeniz’de Ticaret, Deniz Korsanlığı ve Gemiler Kafileleri.’ , Belleten LII, Sayı 203, Ağustos 1988., s.685.

53.  Masters, Bruce. The  Origins of Western Economic Dominance in the Middle East. Mercantilism andthe Islamic Economy in Aleppo, 1600-1750. New York University Press. N.Y. 1988.

54.   Meinardus, Otto, F.A. ‘Medieaval Navigation According to Akidographemata in Byzantine Churches and Monasteries’., Bulletin of the Christian Archaelogical Society. Atina 1972, 5, VI, s. 29-52.

55.  Meinardus, Otto, F.A. ‘Testimonies to the Economic Vitality of Balat, The Ancient Miletus.’, Belleten, XXXVII, Sayı 147, Temmuz 1973, s.289-296.

56.  Mughul, M.,Y. Kanuni Devri Osmanlıların Hind Okyanusu Politikası Ve Osmanlı-Hind Müslümanları Münasebetleri,1517-1538, İst, 1974.

57.  Mustafa Nuri Paşa. Netayicü’l Vukuat. (Sadeleştiren, Çağatay), Cilt 1,2,3,4, XXII., Say. 1, TTK., Ankara. 1992.

58.  Müller-Wiener W. Bizans’tan Osmanlı’ya İstanbul Limanı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İst. 1994.

59.  Orhonlu, C. ‘Istanbul’da kayıkçılık ve kayık işletmeciliği’. Osmanlı İmparatorluğunda Şehircilik ve Ulaşım , Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay. No 31 içinde., İzmir 1984.

60.  Orhonlu, C. ‘Nehir Gemiciliği’. Osmanlı İmparatorluğunda Şehircilik ve Ulaşım Üzerine Araştırmalar , Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay. No 31 içinde., İzmir 1984.

61.  Özkaya, Yücel.  XVIII. Yy. da Osmanlı Kurumları ve Osmanlı Toplum Yaşantısı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1985.

62.  Öztürk, Yücel.  Osmanlı Hakimiyetinde Kefe 1475-1600, T.C. Kültür Bakanlığı Osmanlı Eserleri/18, Ankara, 2000.

63.  Pakalın, Mehmet Zeki.  Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. İst, 1993.

64.  Parmaksızoğlu, İsmet. ‘Kaptan Paşa’, İA, VI.

65.  Parry, V., J. ‘Osmanlı İmparatorluğunda Kullanılan Harb Malzemesinin Kaynakları’ İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, Sayı 3, Ekim 1972.

66.  Reyhanlı, Tülay. İngiliz Gezginlerine Göre XVI. Yy da İstanbul’da Hayat. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1983.

67.  Sahillioğlu, H. ‘XVII. Asrın İlk Yarısında İstanbul’da Tedavüldeki Sikkelerin Rayici’. Türk Tarih Belgeleri Dergisi, Cilt I, Sayı 1-2 , Ankara 1964, s.221-227.

68.  Shaw, S.J. ‘Selim III and the Ottoman Navy’.  Turcica 1, s.212-242. 1961.

69.  Soucek, S. ‘Certain Types of Ships in Ottoman-Turkish Terminology,’ Turcica 7, s.233-249.

70.  Şabanoviç, Hazım. ‘Dubrovnik Devlet Arşivindeki Türk Vesikaları’. (terc. İsmail Eren) Belleten, XXX, sayı 119, 1966, s.391-437.

71.  Tekindağ, M.C. Şehabettin, (Neşr.) ‘Haliç Tersanesinde İnşa  Edilen İlk Osmanlı Donanması ve Cafer Kapudan’ın Arizası’, BTTD, 7, İstanbul 1968, s.77-80.

72.  Uzunçarşılı, İ. Hakkı. ‘Azab’ İA, II. İstanbul .

73.  Uzunçarşılı, İ. Hakkı. Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilatı, T.T.K yay. VIII.16, 1948.

74.  Ülker, Necmi.  ‘XVII. ‘Yüzyılın İkinci Yarısında İzmir’deki İngiliz Tüccarına Dair Ticari Problemlerle İlgili Belgeler’, Türk Tarih Belgeleri Dergisi, Cilt XIV, Sayı 18, Ankara 1992, s.261-319.

75.  Vriyonis, Speros, Jr. The Decline of Medieval Hellenism in Asia Minor and the Process of Islamization from the Eleventh through the Fifteenth Century. University of California Press. 1971.

76.  Wratislav, W. Anılar, (Çev. Dilmen).  Karacan Yay., İstanbul, 1981.

77.  Yılmaz, Serap. ‘Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğu ile Ekonomik İlişkileri: XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında  Osmanlı-Hint Ticareti ile İlgili Bir Araştırma.’ , Belleten LVI, Sayı 215, Nisan 1992., s.32-68.

78.  Zachariadou, Elisabeth A. Trade and Crusade: Venetian Crete and the Emirates or Menthese and Aydın 1300-1415. Venedik: Library of the Hellenic Institute of Byzantine and Post Byzantine Studies. 1983.